درد شانه
درد شانه یکی از علل شایع مراجعه بیماران به کلینیک های درد و متخصصین طب فیزیکی و توان بخشی می باشد. در بعضی موارد، تشخیص درد مفصل شانه و کتف، از گردن درد دشوار و سخت می باشد. البته در برخی موارد درد های گردن منجر به بروز درد شانه می شود که با درمان گردن درد می توان به بهبود درد مفصل شانه کمک کرد. مفصل شانه متحرک ترین مفصل در بدن است و این تحرک زیاد خود زمینه ساز بروز برخی آسیبها در خود مفصل و یا بافتهای اطراف آن می گردد. این دردها علل بسیار متفاوتی دارند که راه تشخیص و درمان هر کدام از آنها با دیگری متفاوت است. تشخیص صحیح و درمان آنها بر عهده پزشک معالج است، اما در اینجا برای آگاهی بیماران سعی شده چند علت شایعتر را به اختصار توضیح دهیم:
- آسیبها و پارگیهای تاندونها و عضلات چرخاننده شانه ( روتاتور کاف)
- بورسیت
- گیر کردن تاندون در شانه (سندروم ایمپینجمنت Impingement syndrome)
- شانه منجمد
- آرتروز شانه
- آسیبها و پارگیهای تاندونها و عضلات چرخاننده شانه ( روتاتور کاف)
تاندون رشته ای است که استخوان را به ماهیچه متصل می کند. آسیب تاندونها شایعترین علت درد شانه بوده و به صورت یک طیف از بیماریهاست که از شدت کم شروع می شود واگر درمان نشود به پارگی بسیار شدید تاندون تبدیل شده و پس از آن می تواند به تخریب شانه منجر گردد.
در اکثر بیماران و نه در همه آنها سابقه ضربه و یا انجام کار سنگین وجود دارد. درد ناشی از این بیماری اغلب در ناحیه سر شانه و بالای بازو احساس می‌شود و با بالا بردن بازو بدتر می‌شود. این درد معمولاً شبها شدیدتر است و گاهی مانع خواب بیمار می‌شود.
تشخیص: برای تشخیص آسیبهای تاندونهای روتاتور کاف، ابتدا باید بیمار توسط پزشک معاینه شده و در صورت نیاز گرافی (عکس) ساده و یا MRI از شانه انجام گیرد.
- بورسیت
بورس ها یا کیسه های سینوویال، کیسه های کوچک و حاوی مایعی هستند که در کل بدن در محل مفاصل ، ازجمله مفصل شانه وجود دارند. این کیسه ها نقش کاهش اصطکاک بین استخوان ها و ساختمان های مجاور از جمله عضلات را ایفا می کنند.
بعضا استفاده ی بیش از حد از شانه باعث التهاب و باد کردن بورس بین تاندون شانه و قسمتی از استخوان کتف شده و عارضه ای به نام “بورسیت” را به وجود می آورد. بورسیت معمولا همراه با التهاب تاندون شانه پدیدار می شود. بسیاری از کار های روزمره مانند شانه کردن مو ها یا لباس پوشیدن ممکن است در آسیبهای تاندونها و یا بورسیت دشوار شوند.
- گیر کردن تاندون در شانه (سندروم ایمپینجمنت Impingement syndrome)
در این سندرم تاندون عضلات در بالای شانه در زیر قوس استخوان کتف گیر افتاده و درگیر می‌شوند و کاهش خونرسانی به تاندونها باعث تغییرات تخریبی می‌شود. این می تواند منجر به بورسیت و تاندونیت شده که باعث درد و محدودیت حرکتی شود. در طول زمان، گیر افتادگی های حاد حتی ممکن است باعث پاره شدن تاندون های شانه بشوند. سندرم گیر افتادگی عضلات در سرشانه بیشتر در سنین ۲۵ تا ۴۰ سالگی بروز می‌کند.
- شانه منجمد:
در این بیماری ابتدا بیمار احساس درد در شانه می کند و پس از مدتی حرکت آن هم محدود میگردد. اوایل بیمار نمیتواند دستش را به پشتش برساند و کم کم نمیتواند آن را بالا ببرد و یا از بدن دور کند. با گذشت زمان درد کمتر شده ولی محدودیت حرکتی آن باقی میماند. در نهایت پس از مدتی حرکات شدیداً محدود می‌شود. کم کم بیماری خود به خود رو به بهبودی میگذارد و به اصطلاح یخ آن آب میگردد، درد ها از بین رفته و حرکات شانه تقریباً طبیعی می‌شود. طول مدت بیماری معمولا 1-1.5 سال بوده ولی گاها تا 3-4 سال نیز طول می کشد.
- آرتروز(استئوآرتریت) شانه:
مفصل شانه مانند سایرمفاصل بدن می تواند دچار آرتروز شود. این بیماری یکی از علل درد در ناحیه شانه به ویژه در افراد مسن است. آرتروز ممکن است در اثر آسیب های ناشی از ورزش یا کار بوده یا به دلیل فرسودگی مزمن و پیری به وجود آید.
تشخیص
برای تشخیص علت درد شانه، پزشک ابتدا شرح حال کاملی از بیمار می پرسد که شامل زمان شروع درد، وضعیت هایی که باعث تشدید درد می شوند، و سابقه بیماریهای دیگرمی باشد. سپس پزشک بیمار را کاملا معاینه کرده و در صورت نیاز اقدامات تشخیصی از قبیل گرفتن عکس ساده (گرافی) و یا انجام MRI از مفصل شانه، و یا انجام برخی آزمایشات خونی می باشد. ویا ممکن است برای تشخیص آسیبهای عصبی ویا بررسی علل ارجاع درد از گردن به شانه، نوار عصب و عضله (EMG-NCV) انجام گردد.
درمان
برای درمان درد شانه راه های بسیار متفاوتی وجود دارند، که میزان اثر گذاری هر کدام نه تنها به خود شخص بلکه به علت درد شانه ی وی نیز بستگی دارد. و پزشک بر اساس علت درد و شرایط بیمار یک و یا ترکیبی از روشهای درمان را انتخاب می کند.
- درمانهای دارویی
داروها بیشتر برای کاهش التهاب و درد استفاده می گردند.
- انجام ورزشهای درمانی خاص
- استفاده از گرما و یا سرما
استفاده از گرما و یا سرما برای کاهش درد و حتی التهاب و کاهش خشکی مفصل میتواند مفید باشد.
در آسیبهای حاد، یخ انتخاب بهتری نسبت به گرماست. به خصوص در حدود سه روز اول، یخ، درد را بی‌حس می‌کند و باعث انقباض رگ‌های خونی می‌شود که به کاهش تورم کمک می‌کند. هر ۴ تا ۶ ساعت فقط به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کیسه یخ در داخل حوله یا پارچه بر روی ناحیه بگذارید.
پس از ۳ روز اول، گرما میتواند مزیت بهتری برای درد مزمن و التهاب باشد. گرما باعث شل شدن و استراحت کردن عضلات و افزایش جریان خون در محل آسیب می‌شود، که به بهبودی کمک می‌کند.
- استفاده از لیزر مخصوصا لیزر پر توان
لیزرتراپی درمان بسیار کارآمدی برای التهاب تاندونها و شانه‌ی منجمد است. لیزرتراپی ظرف چند هفته التهاب مزمن درون مفصل را کاهش می‌دهد و در این بین به تدریج دامنه حرکتی و عملکرد شانه را به حالت طبیعی برمی‌گرداند.
لیزرتراپی التیام یافتن بافت‌ها، عضله، پوست و اعصاب را سرعت می‌بخشد. لیزرتراپی به طور خاص در سطح سلولی عمل می‌کند. سلول‌های بدن انسان برای عملکرد مناسب بدن و التیام بافت‌ها ماده‌ای شیمیایی به نام آدنوزین تری فسفات (ATP) تولید می‌کنند. تمام فعالیت‌های بدن نتیجه‌ی مصرف این ماده هستند و همان‌طور که وجود بنزین برای ماشین حیاتی است، وجود ATP نیز برای بدن ضروری است. لیزردرمانی ساختار بسیار ریز درون سلول‌ها به نام میتوکندری (که می‌توان آن را به دلیل تولید ATP موتورخانه هم خواند.) را تحریک می‌کند تا اندکی میزان تولید ATP را افزایش دهد. وجود ATP برای فرایند بهبود زندگی تمام سلول‌هایی لازم است که رشد سریع سلول، التیام سریع‌تر زخم، افزایش فعالیت متابولیک، کاهش تشکیل بافت همبند، کنش ضدالتهابی، افزایش فعالیت عروقی و برانگیختن عملکرد عصبی را تسهیل می‌کنند.
در کلینیک درد دکتر رضامندی در کنار سایر درمانها از دستگاه لیزر پرتوان ساخت شرکت معتبر ASA ایتالیا استفاده میگردد. که نتایج بسیار مفیدی در درمان دردهای شانه حاصل شده و رضایت اکثر بیماران را به دنبال داشته است.
- استفاده از دستگاه شاک ویو
شاک ویو در درمان التهاب تاندونها مخصوصا اگر همراه با رسوب کلسیم (تاندونیت کلسیفیه) باشد مفید میباشد. شاک ویو درمانی با افزایش جریان خون و مویرگ‌سازی در مناطق آسیب دیده، روند بهبودی را تحریک می‌کند و باعث تسریع در بهبودی می‌شود. همچنین به کاهش التهاب مزمن کمک می‌کند، کلاژن را تحریک می‌کند، و نیز باعث تجزیه رسوبات کلسیم می‌شود.
- استفاده از سایر امکانات فیزیوتراپی مانند :
- اولتراسوند
- تحریکات الکتریکی (TENS)
- تکارتراپی
- مگنت درمانی
- درمانهای دستی
- تزریقات موضعی در شانه
اگر درد شانه خیلی شدید باشد و مانع انجام درمانهای دیگر گردد، می توان از تزریق کورتیکوسترویید داخل مفصل استفاده کرد. با هر بار تزریق کورتیکواستروئید به درون یا اطراف مفصل شانه، می توان به مدت چند هفته درد آن را تسکین داد و تحرک را به آن باز گرداند. با این حال، این تزریقات درمان قطعی نبوده و با گذشت زمان ممکن است علائم بیماری باز گردند.
برخی از محققان معتقدند که تزریقات کورتیکواستروئید باید تا حد ممکن به تعویق انداخته شوند، و مدارک کمی مبنی بر اثرات مفید طولانی مدت این روش درمان موجود است.
گاها از تزریق هیالورونات به شانه برای کاهش درد استفاده می گردد. ولی در برخی تحقیقات، اثرات مفید اندکی از هیالورونات گزارش شده است.
از تزریق گاز ازون به شانه، برای درمان شانه منجمد استفاده می گردد.
- عمل جراحی
اکثر بیماران دچار درد شانه با درمانهای غیرجراحی بهبود پیدا کرده و نیازی به جراحی پیدا نمی کنند. ولی در برخی از بیماران در صورت عدم موفقیت سایر روشهای درمانی، و یا بیماران جوانی که پارگی کامل تاندون همراه با لاغری شدید عضلات اطراف شانه پیدا کرده اند، جراحی توصیه می گردد.
